nettime-nl: Pure Televisie

[ReindeR Rustema <rrr@dds.nl>]

Hallo nettime,

Onderstaande 400 woorden zijn zojuist verschenen in Discorsi, het maandblad
van de PSCW faculteit van de UvA. Eigenlijk was de aanleiding om het
concept Pure Televisie te beschrijven het feit dat we a.s. zondag een
interview van twee uur op de buis (SALTO, 19-21u) brengen met hoogleraar
internationale communicatie Cees Hamelink (bekend van het People's
Communication Charter http://www.waag.org/pcc). Dit interview is ook gewoon
te lezen op http://www.pscw.uva.nl/discorsi

Onderstaand betoog is dus eigenlijk een excuus om 'saaie televisie' op de
buis te brengen. Twee uur lang een talking head over wetenschap, yek ;-)

ReindeR
------------

De Hilversumse televisie is een anachronisme geworden voor de doorsnee
televisiekijker. Er zijn nog weinig genres televisieprogramma over die de
opzet begin-midden-eind verdienen. Sinds kort weet Hilversum dat de kijker
zelden langer dan tien minuten naar een programma kijkt en toch blijft men
programma's aanbieden met dezelfde structuur als decennia geleden.
Verstrooiende programma's met een begin, midden en een einde. Maar welke
zapper wacht het begin van een programma af? Laat staan het einde.

Vergelijk televisie eens met de krant. In zekere zin is de krantenlezer een
zapper avant-la-lettre. De aandacht wordt door de koppen gevangen, men
leest hier en daar wat zinnen en zapt door de tekst heen. Het artikel heeft
wel een begin maar daarna wordt het steeds minder interessant en kan je al
snel doorzappen. Het nadeel van televisie is dat dit niet haalbaar is omdat
het zich afspeelt in tijd. De kraan gaat open en de kijker neemt een
beeldendouche. De kijker bepaalt zelf of het water behaaglijk is door aan
de knoppen te draaien.

In plaats van kanalen met een stroom pure televisie te leveren blijft het
een grabbelton waarin het frustrerend graaien is. Pure televisie ontstaat
gelukkig al per ongeluk maar de betekenis ervan voor televisie als medium
wordt nog niet gezien. Toegegeven, op het moment is pure televisie nog vaak
erg saai. Denk aan een uitzending zoals 'Die Schönsten Bahnstrecken
Deutschlands' met beelden van het Duitse landschap vanuit een auto of
trein. Maar de video-kunst van Park-TV op het lokale kanaal komt ook voor
deze naam in aanmerking. De introductie van MTV in Nederland in de jaren 80
beloofde het tijdperk van 'pure televisie' in te luiden maar na het
experimentele eerste half jaar met nieuwe programma-formaten bleek dat de
ouderwetse concepten van televisie de macht overnamen in gelijke pas met de
toename van het aantal potentiële kijkers. Inferieure maar niet minder
boeiende voorbeelden zijn koop-TV en Veronica Call-TV. Deze laatste
serieuze poging tot pure televisie was echter niet lang trouw aan het
formaat dat gejat was Hoeksteen-TV en men ging al snel over tot de bekende
Hilversumse behaagzucht. Exit Call-TV.

De val waar men in trapt is dat om kijkers te boeien het korter,
sensationeler en oppervlakkiger moet. De kijker zapt immers anders weg.
Integendeel! De kijker zapt verveeld weg als er om aandacht geschreeuwd
wordt. Films kijkt men immers bijvoorbeeld wel van het begin tot einde uit
juist omdat ze gemaakt worden met de veronderstelling dat het publiek niet
zo snel de zaal uit zal lopen. De beste videoclips,  voorzover dit
onafhankelijk van het succes van het liedje te meten is, zijn toch de
'saaie' clips van Sinead O Conner en Massive Attack, respectievelijk een
close-up van de zangeres en een tracking-shot van een zangeres die al
lopend over straat een lied zingt. De kijker raakt betoverd door de kracht
van het beeld en vergeet weg te zappen. Er wordt niet om aandacht
geschreeuwd en zie daar het resultaat.



--
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet toegestaan zonder
* toestemming. <nettime-nl> is een gesloten en gemodereerde mailinglist
* over net-kritiek. Meer info: list@dds.nl met 'info nettime-nl' in de
* tekst v/d email. Archief: http://www.factory.org/nettime-nl. Contact:
* nettime-nl-owner@dds.nl. Int. editie: http://www.desk.nl/~nettime.