Patrice Riemens on Tue, 27 Dec 2016 09:19:33 +0100 (CET)


[Date Prev] [Date Next] [Thread Prev] [Thread Next] [Date Index] [Thread Index]

[Nettime-nl] Ippolita Collectief: Internet: De democratische Illusie (II.07)


Ippolita Collectief
Internet: De Democratische Illusie.

Hoofdstuk II

“Het Internet is democratisch en vrij!” Niet waar!


Het africhten van de massa's

De _augmented reality_ van een sociale ervaring die tot stand komt door middel van mobiele apparaten prikkelt voortdurend de genotcentra in onze brein, en veroorzaakt tevens bij ons een gevoel van erbij horen. Dit buitengewoon gevoel van van samensmelting (van 'reëel' en 'virtueel') maakt dat de tijd, in plaats van voorbij te gaan, gaat lijken op een nimmer ophoudende tegenwoordige tijd - en dat is zowel een individuele als een collectieve ervaring.

_Massa en Macht_, het boek van Elias Canetti, levert de aanzet om dit verschijnsel beter te begrijpen. Binnen een massa is niemand meer dan een andere, niemand is beter. De individueen waaruit een massa bestaan laten hun verschillen achter zich (omstandigheden, bezit, sociale status) en voelen zich net gelijken. Binnen de massa laten ze hun angst om elkaar aan te raken varen.

Alle grote godsdiensten - en dan de monotheische religies in het bijzonder - hebben allemaal op grote schaal gebruik gemaakt van recruteringstechnieken die op het africhten van de massa's gebaseerd waren. En zij hebben de methoden ervan behoorlijk weten te verfijnen. Feit is namelijk dat een massa uiteen neigt te vallen - zij is tot opsplitsing bestemd. Als het oorspronkelijke moment van verbintenis eenmaal voorbij is keert iedereen huiswaarts en richt zich weer tot diens dagelijks bestaan. Alleen door voortdurend te blijven groeien kan een massa voortbestaan; en dat wordt dus zijn voornaamste doel. Dat is de reden waarom er in de loop der tijden plekken moesten komen waar de massa tegelijk bijeen kon komen, maar ook weer gehergroepeerd kon worden in aparte eenheden. Daardoor verschoof het groeiinstinct langzaam naar het meer focussen op (de inhoud van) het nagestreefde doel. Dankzij een weldoordachte mix van ritueelen werd het mogelijk om op de lange duur zowel de eenheid te bewaren als een beheerste groei te realiseren.

Zo'n kunstmatige indruk van (het behoren tot een) massa ontstaat door het technologisch simuleren van concentratie en gelijkheid: de Internet 'democratie' tendeert naar het inperken van het kader waarbinnen relaties aangegaan kunnen worden, en wel tot groepen waar een zekere mate van wederzijdse 'homofilie' [*] bestaat, en verleent het noodzakelijke ritme aan zijn grenzeloos groei. Je kunt elk nieuwe gebruikers plezierende 'feature' die aan de platform toegevoegd wordt vergelijken met een nieuwe ritueel: je moet het namelijk wel eerst leren gebruiken om deelachtig te kunnen worden aan de viering van de dienst van het sociaal samen zijn. De beschikking over een individueel apparaat - een smartphone bijvoorbeeld - gekoppeld aan een zorgvuldig opgebouwde online identiteit - een digitale alter ego a.h.w. - stelt ons in staat om direkt van het africht-systeem over te stappen naar het traditionele massa gevoel. Zo treden wij in een klap het prestatietijdperk binnen.

Om goed het verband tussen massa en enkelvoudigheid te vatten, en tegelijkertijd het economisch aspect van het vraagstuk te duiden, moeten wij onze aandacht richten op de statistische 'long trail' theorie. Tegenwoordig is deze theorie erg populair binnen de zg. Net-economie. Of zoals Chris Anderson het omschreef: "er zijn heel weinig gebeurtenissen die heel vaak plaats vinden, en er zijn er heel veel die dat zelden doen" [1]. Dit inzicht kan op een grafiek uitgebeeld worden door een hyperbool waarvan de lange 'sleep' staat voor een grote hoeveelheid gebeurtenissen die elk apart genomen niet veel voorstellen, maar tezamen dat wel degelijk doen. Zodoende (om een voorbeeld te noemen) bestaat de winnende strategie op een 'lange sleep' markt niet in het verlagen van de prijs van de meest populaire producten, maar in het aanbieden van een nog uitgebreidere assortiment zodat er voor ieders -specifiek- wat wils is. Wat neer komt op de winst opvoeren door een hoop (net een beetje) verschillende produkten binnen heel afgeperkte niches te verkopen. De grootste winst wordt dus gemaakt op kleine transacties.

En weer is Google hier een zeer relevant voorbeeld: dankzij diens profilering mechanismen is Google in staat om grof geld te verdienen aan Nike of McDonalds, maar ook om zaken te doen met kleine adverteerders aan wie het heel snel een markt kan bieden dat op hun productie, hun localisatie, hun taal, en wat ook verder, toegesneden is. In zo een context neemt de waarde van de biotechnische databases, die door sociale media a la Facebook bij elkaar gesprokkeld is, fenomenale afmetingen aan.

Vaak denkt men dat het domein van de controle technieken voorbehouden is aan het politiek gezag. Echter, de echte edge daarvan zit nu bij de economie en de commercie. Vanuit een zuivere winstoogmerk perspektief hebben de mega netbedrijven [**] het Web op zodanige manier heringericht dat gebruikers de indruk krijgen dat zij individuele burgers zijn, de vrijheid genietend om in die ruimtes hun idëen te spuien. Tegelijk hebben zij het gevoel deel uit te maken van een massa, van iets dat boven hun uitstijgt en dat de publieke opinie op wereldnivo kan beïnvloeden inzake de grote vraagstukken van de huidige wereld - zelfs tot aan oorlogen toe. Maar de economische dimensie van het geheel ontsnapt ten ene male aan hun aandacht.

En toch zou men niet moeten vergeten dat gratis een valstrik is die gepaard gaat met het maximaal te kijk zetten van het persoonlijke en het bloot leggen van onze relaties - ook daar waar onze geliefde 'netizen' een geweldige uiting van wereldwijde democratie meent te zien.

--------------
[1] Chris Anderson, The Long Tail : Why the Future of Business is Selling Less of More, New York : Hyperion, 2006.
..............
[*] In het Ippolita vocabularium duidt dit woord niet noodzakelijkerwijs op seksuele geaardheid, maar op gevoelens, meningen, en wereldbeelden.

[**] Nu vaak aangeduid met de afkorting GAFA, voor Google, Amazon, Facebook en Apple - maar de namen kunnen veranderen, Micro$oft is er bijvoorbeeld al uitgevallen ...



______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).