Re: [Nettime-nl] Rob Heyman: ‘Facebook is een moderne kolonisator'

[Ron Peperkamp <ron@peperkamp.nl>]

Beste Theo,

Daar heb je zonder meer een punt! Ik wil mij dan ook verontschuldigen voor
de wat al te jolige wijze waarop ik alle Facebook-gebruikers als domme
consumenten zonder verantwoordelijkheidsbesef afschilderde. Ik meende dat
de lezers van dit platform de hyperbool wel zouden verstaan, maar ik
begrijp dat ik daar niet zo makkelijk mee weg kom.

Terecht wijs je op de verantwoordelijkheid van lieden waarvan verwacht mag
worden dat zij nuances kunnen zien, zij deze ook tot uiting brengen in hun
werk: journalisten, schrijvers, kunstenaars, academici, etc.. Dat was ook
precies waarom die dissertatie van Rob Heyman van de Vrije Universiteit
Brussel mijn wenkbrauwen deed fronsen. Sociaal onderzoek naar hoe
gebruikers van Facebook het exploitatiemodel van deze onderneming ervaren,
is vast razend interessant. Maar bij termen als 'kolonisatie' en 'beroven
van mogelijkheden om te communiceren' krijg ik toch een bijzonder
ongemakkelijk gevoel. Nu heb ik zelf amper mijn middelbare school afgemaakt
en ik kakel dus vrolijk mee als in een Heerlense kroeg dergelijke
beweringen worden gedaan, maar van een academische studie verwacht ik toch
wat meer... inderdaad: nuance. En dan heb ik het nog niet eens over zijn
onzinnige stelling dat 'een monopolie helemaal niet erg is' – zolang
Facebook zich maar 'aan de regels' houdt.

Met dergelijke uitspraken wordt immers een volkomen vals beeld van Facebook
opgeroepen – alsof het een publieke dienst is in plaats van een commerciële
onderneming. Daarachter schuilt ook de bizarre (ik zou bijna zeggen:
verwende) verwachting dat communicatie eigenlijk gratis is – of zou moeten
zijn. Een kanjer van een misvatting! Het internet heeft de techniek veel
efficiënter en daarmee goedkoper gemaakt, maar voor alle communicatie die
verder reikt dan de menselijke stem zijn nog steeds hulpmiddelen nodig – en
die kosten nu eenmaal geld. (Als knijperige Hollander neem ik daarom ook
graag deel aan gesprekken in Heerlense cafés: afgezien van het pintje Zwart
Goud zijn die namelijk wel gratis.)

De verleidelijke suggestie van een gratis publieke dienst is precies de
marketingstrategie waarmee Facebook 1,2 miljard gebruikers aan zich heeft
weten te binden. Met een vergelijkbare strategie is het Google gelukt om
een monopolie te vestigen op een schaal waar mensen als Bell, Edison,
Rockefeller (en zelfs Bill Gates) alleen maar van konden dromen. Want dat
grote delen van de wereldbevolking het gebruik van deze diensten nu niet
alleen als 'normaal' accepteert, maar ze zelfs als een essentieel onderdeel
van het maatschappelijke verkeer beschouwt, is natuurlijk de natte droom
van iedere ondernemer. De suggestie van publieke dienstverlening is zelfs
zo succesvol, dat activistische gebruikers aanspraak gaan maken op
vermeende rechten! Maar iedere aantijging dat er publieke 'rechten' worden
geschonden of 'regels' overtreden, wordt in de boardrooms natuurlijk met
applaus ontvangen. Want het enige recht dat daar geldt, is het recht van de
sterkste – en de enige regels die men daar volgt, zijn de gebrekkige regels
van de vers ontgonnen digitale wereldmarkt.

Moeten wij dit maar als een voldongen feit accepteren? Moeten wij het
normaal vinden dat jongeren menen dat zij zonder Twitter of Facebook niet
meer sociaal en maatschappelijk kunnen functioneren? Ik vind de wijze
waarop deze private partijen het dagelijkse leven domineren in iedere geval
niet normaal. Het absurde monopolie van deze ondernemingen *is* ook niet
normaal. De ongekende schaal en impact hebben het aura van technische
vooruitgang, maar het is in feite een klassiek voorbeeld van marktfalen.

Daar zijn allerlei oorzaken voor aan te wijzen – waarbij ik ook zeker niet
voorbij wil gaan aan onze eigen rol als naïeve pioniers 25 jaar geleden.
Maar dat is een discussie waarvoor Menno of Geert t.z.t. nog maar eens een
bijeenkomst moet beleggen...

Op 23 maart 2016 15:27 schreef theo ploeg <info@theoploeg.net>:

> Kom op zeg!
>
> Gaan we hier nou echt serieus in de schulp kruipen naast Morozov, Keen,
> Rushkoff, Lanier en wie ik nog meer vergeet? Sociale media vervloeken als
> de duivel, het internet afschrijven als mislukt experiment en overstappen
> op pen en papier?
>
> Ik word doormoe van de evangelisten die iedereen die zich in de
> mainstream-wereld begeeft afschrijven als dom en manipuleerbaar. Ja, het
> internet wordt voor een (groot) deel geregeerd door overheden en
> multinationals van de oude en nieuwe soort. Maar nee, dat betekent niet
> iedereen die daaraan mee doet per definitie dom is. Er is een cultuur
> ontstaan waarin je mee doet met de regels van de maatschappij en daar horen
> sociale media, en zeker Facebook bij. Sinds de jaren 1990 is de druk om
> 'normaal' te zijn alleen maar groter geworden. We leven in een maatschappij
> waarin elke afwijking wordt gezien als een potentieel gevaar voor de
> stabiliteit. Dan is gemakkelijk toegeven.
>
> Ja, iedereen kan een eigen keuze maken. Keuzes worden echter niet alleen
> gemaakt op rationele grondslag. We leven samen met anderen, meer dan ooit
> (niet alleen fysiek in steden, maar ook op het web) en je onttrekken van de
> massa kan beangstigend zijn.
>
> Ik proef hier dezelfde tendens die ik bij een aantal van mijn Amsterdamse
> vrienden proef die PVVers neerzetten als dom volk. Kom eens een week in
> Heerlen wonen, zou ik zeggen en ervaar hoe de witte onderklasse in
> Nederland leeft (en hoe ze facebook gebruikt). Het niet eenvoudig te leven
> in onze huidige open wereld wanneer je laag/slecht opgeleid bent, je als
> dom wordt weggezet, altijd te horen hebt gekregen dat de overheid en grote
> bedrijven noodzakelijk en belangrijk zijn en je als individu niets kunt
> veranderen.
>
> Er is juist een belangrijke rol weggelegd voor mensen die de nuance wel
> zien (zoals wij hier op nettime, al ben ik daar bij een aantal niet zeker
> van) en in staat zijn om mensen die nooit geleerd is/hebben om zelfstandig
> na te denken te leren dat wel te doen.
>
> Op 23 maart 2016 bij 15:11:42, Maarten Brinkerink (
> contact@maartenbrinkerink.net) schreef:
>
> Ik heb toch echt wel contact met mijn familie en vrienden…
>
> > Op 23 mrt. 2016, om 15:10 heeft Walter van Holst <
> walter.van.holst@xs4all.nl> het volgende geschreven:
> >
> > On 2016-03-23 03:24, Ron Peperkamp wrote:
> >> "Gebruikers worden zo beroofd van de mogelijkheid om vrijelijk en op
> zelf
> >> gekozen wijze met anderen te communiceren."
> >> Pardon? Wat is er mis met pen en papier? Om te communiceren moet je daar
> >> dan wel een postzegel bij kopen maar iedereen met een greintje verstand
> >> begrijpt dat alleen flessetrekkers en lorrendraaiers gratis diensten
> >> aanbieden. Volgens het handboek van flessetrekkers en lorrendraaiers is
> het
> >
> > Oh, het vertrouwde "dan gebruik je toch geen Facebook?" argument. Wat
> geen argument is als je daardoor het contact met familie en vrienden
> verliest. Want dat is de prijs die je moet betalen als je niet op Facebook
> zit. Een prijs die lang niet iedereen zich kan permitteren.
> >
> > TL;DR, "check your privilege"
> >
> > Groeten,
> >
> > Walter
> > ______________________________________________________
> > * Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
> > * toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
> > * open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
> > * Meer info, archief & anderstalige edities:
> > * http://www.nettime.org/.
> > * Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).
>
> ______________________________________________________
> * Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
> * toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
> * open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
> * Meer info, archief & anderstalige edities:
> * http://www.nettime.org/.
> * Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).
> ______________________________________________________
> * Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
> * toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
> * open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
> * Meer info, archief & anderstalige edities:
> * http://www.nettime.org/.
> * Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).
>



-- 
Met vriendelijke groet,
Ron Peperkamp

-----------------------------------
Ron Peperkamp
ron@peperkamp.nl
M: +31 (0)6 1226 3331
-----------------------------------
______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).