[Nettime-nl] GOGBOT en Atompunk

[PLANETART <planetart@planet.nl>]

GOGBOT en Atompunk

20 jaar na de val van de muur lijkt de cultuur van het modernisme uit de 
periode van het atoomtijdperk een stuk geschiedenis wat ver achter ons 
ligt. In onze huidige samenleving waarin sprake is van een snel om zich 
heen grijpende digitale revolte, lijkt die periode een stuk historie wat 
in de canon kan worden bijgezet naast blokken als bijvoorbeeld de 
Renaissance of de Romantiek. Toch zullen we ook het nabije verleden 
moeten begrijpen om de toekomst in te kunnen gaan.

Het blijft daarbij intrigerend om te zien hoe zo kort na de Tweede 
Wereldoorlog de samenleving zich optimistisch instelde naar aanleiding 
van de ontwikkelingen van de technologie. De World Expo van 1958 in 
Brussel, met haar icoon het Atomium, was voor Europa de officiële start 
in het atoomtijdperk. In de paviljoens van de USA en de Sovjet-Unie op 
deze World Expo was zichtbaar hoe de Koude Oorlog werd aangegaan door te 
wedijveren om technologische superioriteit. De Sovjets demonstreerden 
midden in hun paviljoen de Spoetnik, de eerste satelliet die in 1957 in 
een baan om de aarde vloog, terwijl de Amerikanen in hun paviljoen de 
American Way of life propageerden, met voor ieder huishouden een 
glimmende wasmachine, koelkast en televisietoestel.

De inzet van deze confrontatie was de toekomst van de mensheid, volgens 
de ideologieën van het communisme en het kapitalisme. Waren deze 
futuristische visies bedoeld als uitzicht op een toekomstig Utopia, de 
Koude Oorlog kende door de wapenwedloop ook de nachtmerrie van een 
nucleaire Holocaust, en het einde van onze planeet door vervuiling en 
over-industrialisatie. Deze tegenstelling is kenmerkend voor het 
Atoomtijdperk, en is bijvoorbeeld treffend weergegeven in ‘Dome over 
Manhattan’ een fotomontage uit 1962 van Buckminster Fuller. Hierin gaan 
utopia en dystopia zelfs samen onder de overkapping van een stukje New 
York, wat niet alleen de utopische mogelijkheid van een klimaat 
gecontroleerde eco-city symboliseerde, maar ook de potentie van een 
shelter tegen de fall-out, als gevolg van een nucleaire oorlog.

Deze tegenstelling tussen Utopia en Dystopia zien we terug in vele 
aspecten van het dagelijkse leven in het atoomtijdperk. Design speelt 
hierin een belangrijke rol, als propaganda competitie op het gebied van 
architectuur en stadsplanning maar ook als vormgeving van 
high-technology en gebruiksvoorwerpen uit de directe omgeving. Tijdens 
het GOGBOT festival is een selectie uit de unieke DDR-design verzameling 
van de Berlijnse cultuurjournalist en designcurator Günther Höhne 
tentoongesteld.

GOGBOT festival toont diverse invalshoeken op een culturele periode 
waarbij in 1947 beide wereldmachten in staat waren elkaar met 
atoomwapens te vernietigen en waarbij 20 jaar later mensen op de maan 
rondliepen. Vanuit de kunst en cinema werd destijds kritisch gekeken 
naar het Amerikaanse militaire en culturele imperialisme, zoals door 
Robert Rauschenberg in het Amerikaanse paviljoen op de Biënnale van 
Venetië in 1964. Eind jaren zestig stond een jonge generatie op die 
protesteerde tegen de oorlog in Vietnam en de vervuiling van het milieu. 
De welvaart in het westen bood jongeren in die tijd de mogelijkheid tot 
Drop-Out, en werden in de ‘counterculture’ communes opgericht in de 
woestijn van California en New Mexico. Ook werden graffiti’s aangebracht 
op de muren van de Sorbonne Universiteit in Parijs. De Italiaanse 
kunstenaar Mario Merz zocht met zijn archetypische iglovormen een 
schuilplaats voor een wereld zonder privé bezit..niet voor niets staan 
op het Oude Marktplein tijdens GOGBOT diverse van deze iglovormen 
opgesteld voor expositie.

Daarbij is in het gehele GOGBOT festival opvallend veel aandacht voor 
kunst afkomstig uit de stad Berlijn. Ook na de val van de muur blijft 
Berlijn een permanente hotspot in Europa. Kunstenaars uit heel Duitsland 
en uit geheel Europa trekken naar Berlijn, zoals de Deen Jacob 
Kirkegaard, tijdens GOGBOT in Enschede met een installatie over 
Tsjernobyl, of de Engelse kunstenaar Frank Barnes van Robocross met een 
drummende robot die o.a. Blizkrieg Bop van The Ramones perfect naspeelt. 
Voor het muziekprogramma zijn Alec Empire van Atari Teenage Riot en ook 
het vernieuwende JazZstepPa afgereisd naar Enschede. Ook verder naar het 
Oosten is onderzoek verricht naar Atompunk. Na een samenwerking met het 
Russisch Internationaal Filmfestival, zijn in Moskou en St Petersburg 
Atompunk presentaties voorbereid met Russische kunstenaars als Katia 
Pugach en het collectief the Neverporn Community.

Om het wereldwijd nieuwe concept Atompunk te ontwikkelen, is er in 
cyberspace sinds december 2008 een Atompunk mailinglist opgezet, 
aangezwengeld door PLANETART en WIRED editor en blogger Bruce Sterling. 
De postings van Adam Rothstein, Michael Doyle en vele anderen zijn een 
onuitputtelijke inspiratiebron geweest bij het ontwikkelen van het 
tentoonstellingsprogramma voor GOGBOT 09. Ook de serie workshops, 
filmvertoningen, presentaties en events over Googie architectuur en 50s 
cult comix in het PLANETART Medialab in Amsterdam in het voormalige 
Volkskrantgebouw vanaf februari hebben hiertoe bijgedragen. Mede dankzij 
deze voortrajecten is een concept ontwikkeld voor een festival dat in 
staat blijkt om diverse fondsen en overheden te overtuigen om 
ondersteuning te verlenen, waardoor GOGBOT nog meer dan andere jaren een 
festival is geworden dat zich op diverse fronten onderscheidt.

Met een uniek concept, om actuele crossmediale hedendaagse kunst te 
presenteren in de openbare ruimte van een stadscentrum, dat doorgaans 
voor een breed publiek wordt gebruikt voor amusement en ontspanning 
brengt GOGBOT een kunstprogramma waarbij het publiek wordt uitgedaagd om 
te participeren in het Atompunk thema met o.a. workshops , interactieve 
installaties en speelse gamehacks. Een festival dat zich onderscheidt 
met een tentoonstellingsprogramma van spraakmakende en internationale 
kwaliteit en dat daarnaast met de jaarlijkse Youngblood Award voor 
Nederlandse kunstacademie graduates een stimulerend platform biedt voor 
jong talent.

Kees de Groot, september 2009.

www.gogbot.nl

______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).