[Nettime-nl] Karin Spaink: Orkut spot met privacy en auteursrecht

["geert lovink" <geert@xs4all.nl>]

http://www.netkwesties.nl/editie83/column1.php
Karin Spaink: Orkut spot met privacy en auteursrecht
Microsoft zou voor minder op z'n donder krijgen
Online vriendennetwerk www.orkut.com heeft een waarlijk vliegende start
gemaakt: drie weken na oprichting zijn zowat al mijn internettende vrienden
al lid. Het wordt druk besproken, zowel op het net als in Het Echte Leven.

Het principe achter al die vriendennetwerken is simpel: je meldt je aan, zet
een beschrijving van je interesses neer, geeft op wie je vrienden zijn,
stuurt ze een uitnodiging en vormt al doende cirkeltjes. Vervolgens kun je
bekijken wie de vrienden van je vrienden zijn of opzoeken wie er je
interesse deelt. Met die vers gevonden mensen kun je vervolgens ook banden
aanknopen. Heel gezellig en een geweldige manier om je tijd te verliezen. 't
Heeft allemaal niet veel om het lijf, ook al is het natuurlijk erg leuk om
een verloren gewaande kennis terug te vinden.

Maar Orkut is anders. Het kan - anders dan Friendster of al die andere
online communities - rekenen op een forse dosis sympathie van de meer
doorgewinterde internetters en groeit derhalve als kool. Dat Orkut hechte
banden heeft met Google - Orkut is in bedrijfstijd gemaakt door een
werknemer van Google - zal daaraan niet vreemd zijn: als Google zijn
goedkeuring aan iets nieuws hecht, is dat nieuwe verschijnsel alleen al door
dat stempel vanzelfsprekend vreselijk hip.

Zélfs als Orkut anders is, zo blijkt.

Alle min of meer geformaliseerde online netwerken bestaan bij gratie van
databases. Friendster stopt je profiel samen met dat van alle andere
Friendster-leden in een groot bestand en bewaart derhalve alles over jezelf
wat je hebt willen prijsgegeven: wie je vrienden zijn, of je rookt, wat je
favoriete films en bandjes, je politieke voorkeuren zijn. Al die
persoonlijke informatie maakt zo'n database enigszins gevoelig materiaal,
ook al heb je al die gegevens zelf ingevoerd: mensen willen gewoonlijk
gerust tegen hun vrienden zeggen dat ze graag experimenteren met drugs, maar
als hun baas of hun moeder op datzelfde netwerk verschijnt, komt de zaak
toch iets anders te liggen.

Soit, eigen verantwoordelijkheid en zo. Het is sowieso dom om zaken op het
net te zetten waarvan je bij enig doordenken weet dat je ze liever niet
algemeen of tot in lengte der dagen bekend wilt hebben, ongeacht of dat nu
in een online community of een Usenet-posting is. Het geheugen van het net
gaat immers langer mee dan een gesprek. Op internet wordt van alles
gearchiveerd en blijven Usenet-berichten en webpagina's voor de eeuwigheid
bewaard.

Orkut spot met alle regels op het net en daarbuiten. Als een kennis mij via
Orkut uitnodigt, behoudt Orkut zich het recht om mijn gegevens voor eigen
doeleinden te bewaren. Ik zit thans zelfs in Orkut-vriendenkringen - en
krijg daar wel eens mail van - zonder dat ik mezelf ooit heb aangemeld.
Orkut 'weet' derhalve wie mijn vrienden zijn, ook al houd ik zelf mijn mond
dicht.

Orkut is door zjin opzet trouwens geweldig gereedschap voor spammers. Binnen
Orkut kun je niet alleen in één keer al je vrienden mailen, maar ook alle
vrienden van je vrienden. Een vriend van mij, Paul, heeft 89 Orkut-vrienden,
geen bizar grote kring voor Orkut, omdat iedereen elkaar werft en tot
intimus bombardeert. (Een strategie die de betekenis van het woord vriend
nogal uitholt. 'Een mens mag blij zijn als hij vijf ware vrienden heeft',
zegt een andere vriend van me geregeld. Als Paul zich écht met al die 89
Orkut-vrienden gaat bezighouden, zou dat betekenen dat ik 'm nooit meer zie
wegens zijn plotselinge tijdgebrek.)

Die Orkut-geïnfleerde vrienden hebben allemaal ook zo'n bulk aan contacten.
Met een eenvoudig mailtje aan 'friends of my friends' kan Paul in één keer
zo'n 4500 mensen bereiken (grofweg 89 x 89, en daar dan weer de helft van
omdat er doublures in zitten). Je kunt erop wachten dat spammers dat
gereedschap gaan misbruiken. Sterker: wat voor praktisch doel heeft het om
alle 'vrienden' van je vrienden tegelijk te mailen?

Orkut doet trouwens iets raars met die mail. Alles wat je via Orkut
verstuurt, wordt bewaard. In zijn privacybeleid meldt Orkut:

When you invite new members into your network or send messages through the
orkut.com service, we collect and maintain the information associated with
those messages, including email addresses and content on secure servers.

Met andere woorden: Orkut bewaart de inhoud van de mail die je via dit
netwerk verstuurt.

Een provider die hetzelfde van plan is, zou - terecht - onder vuur komen te
liggen van alle digitale burgerrechtenbewegingen. In Europa is al een paar
jaar een groot debat gaande over het bewaren van verkeersgegevens (wie
mailde wanneer aan wie). En zowat iedereen die privacy een goed hart
toedraagt, maakt zich ernstige zorgen over die bewaarplicht. Wie met wie
mailt en dus wie in welke netwerken zit, geeft een nogal gedetailleerd beeld
van mensen en is informatie die niet zonder meer uit handen gegeven mag
worden, reden waarom ook het bewaren - en dus opvraagbaar maken - ervan
bepaald niet onomstreden is.

Orkut bewaart zulke gegevens zonder meer. Bij Orkut gaat het bovendien niet
alleen om de verkeersgegevens, ook de inhoud van ieders mail wordt bewaard.
Zonder termijn. Dat gebeurt weliswaar op beveiligde servers, maar niettemin
zijn zulke gegevens, simpelweg doordat ze bewaard worden, opvraagbaar
geworden door iedereen in te schakelen die een bevoegde autoriteit weet. Is
het niet raar dat over het bewaren van zulke gegevens grote debatten in
parlementen worden gevoerd, en onderwijl een enkele partij dat op eigen
houtje doet zonder commentaar uit te lokken van organisaties die digitale
burgerrechten bewaken?

Of nee, heel vreemd is dat niet. Want sympathisanten, leden, medewerkers,
oprichters en financiers van diezelfde digitale burgerrechtenorganisaties
zijn zelf en masse lid geworden op Orkut. Van ex-hackers Rop Gonggrijp en
Felipe Rodriquez tot privacyvoorvechter Maurice Wessling en internetadvocaat
Christiaan Alberdink Thijm, ze zitten er allemaal op en hebben er hun eigen
communities gesticht: 'Hippies from Hell', 'Electronic Frontier Foundation',
'Hack-tic'. Uit nieuwsgierigheid. Of omdat het hip is. Of om dezelfde reden
waarom ik een Albert-Heijnbonuskaart heb: privacy kan me iets minder schelen
als ik denk dat er iets te halen valt.

Orkut heeft meer idioterie. In de 'terms of service' zet Orkut uiteen hoe
hij het auteursrecht beziet:

orkut.com's proprietary rights

By submitting, posting or displaying any Materials on or through the
orkut.com service, you automatically grant to us a worldwide, non-exclusive,
sublicenseable, transferable, royalty-free, perpetual, irrevocable right to
copy, distribute, create derivative works of, publicly perform and display
such Materials.

Op alles dat je via hen verstuurt - een foto van je dochter, een verhaaltje,
een plot voor een te maken film of een zakelijk plan - geef je Orkut
rechten. Ze dichten zichzelf het recht toe om wereldwijd, zonder royalties,
onherroepbaar en voor de eeuwigheid uit te mogen kopiëren, distribueren en
te mogen uitbaten wat je schrijft of bedenkt.

Wie ruzie krijgt met Orkut in geval het bedrijf een dergelijk recht te gelde
wil maken, heeft gerede kans de rechter aan zijn zijde te vinden. Maar dat
Orkut überhaupt met dergelijke gebruiksvoorwaarden komt aanzetten, is
opmerkelijk. Juist van het net-savvy Google en zijn medewerkers zou je beter
mogen verwachten.

Microsoft had een paar jaar geleden plannen voor een .Net-paspoort en wilde
daartoe allerlei informatie van zijn gebruikers vergaren: welke sites
bezochten ze, wie mailden ze, wat kochten ze waar. Dat leidde tot een fikse
ruzie met de Europese Commissie, die stelde dat het bewaren van zulke
gegevens indruiste tegen Europese regelgeving. Microsoft blies de
paspoortplannen uiteindelijk af.

Orkut is, anders dan Microsofts voorgestelde paspoort, geheel vrijwillig. En
Orkut wordt, anders dan Microsoft, naar hartelust gebruikt door
goedgeïnformeerde burgerrechten-voorvechters. Dat maakt Orkut niet lastiger
te bevechten, maar ook ons eigen paard van Troje.

Wellicht is het tijd dat Bits of Freedom, Neerlands enige
digitale-burgerrechtenbeweging, een nascholingscursus geeft aan zijn
oprichters, (mede-)financiers en een van zijn eigen medewerkers.

En dan beloof ik mijn AH-bonuskaart op te geven.

______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).