[Nettime-nl] DNW nieuwsbrief, nr. 8: filantropie

[dnw@vpro.nl]

== Dit is de onregelmatig verzonden elektronische nieuwsbrief ==
== van de redactie van het VPRO televisieprogramma DNW. ==

===============
Aanstaande maandag, 20.30 uur, Net 3: 
NAAR VERMOGEN, een film over de nieuwe filantropie. 

Op onze website meer informatie over deze en aankomende 
uitzendingen van DNW, en deze week niet één, maar twee nieuwe 
boekbesprekingen in de rubriek Leesvoer: http://dnw.vpro.nl
===============

RIJK EN TOCH OK

Vlak voor de zomer was er sprake van een heus debatje in ons land 
over wat we aanmoeten met onze rijken. Het werd aangezwengeld door 
Lodewijk de Waal, de uitgesproken voorzitter van de FNV, die zich 
zichtbaar doodergerde aan de topsalarissen die in het bedrijfsleven 
verdiend worden. De Waal pleitte voor een 'kleptocratentax': 
iedereen die meer dan een miljoen verdiende, moest het meerdere in 
de vorm van belasting maar afdragen aan de staat. 
En omdat de Boonstra's van deze wereld op dat moment bepaald geen 
reclame maakten voor hun lotgenoten kreeg De Waal opvallend veel 
bijval. Even ontstond er een sfeertje van 'aanpakken, die boeven'. 

Na de zomer bleken er opeens heel andere 'boeven', die er en 
passant voor zorgden dat de optieregelingen in het bedrijfsleven 
wat minder zonnig zijn geworden. Al met al is er daarna weinig meer 
gehoord over De Waals suggesties.
En waarom ook? De Waal was natuurlijk eigenlijk 
CAO-onderhandelingen aan het voeren en begreep ook wel dat hij 
dwars tegen de heersende trend van lagere belastingen en 
terugtredende overheid inging met zijn ferme suggesties. En een van 
zijn voorgangers, Wim Kok, viel hem dan wel bij met zijn zuinig 
oordeel als zou er sprake zijn van 'exhibitionistische 
zelfverrijking', maar in de praktijk was dat toch niet veel meer 
dan sociaal-democratische 'gallery play'.

Want wat willen De Waal en Kok nu eigenlijk? Hun poldermodel houdt 
ons nadrukkelijk voor dat we onze eigen verantwoordelijkheid moeten 
nemen: "De maatschappij, dat ben jij!" Waar de overheid terugtreedt 
en de welvaartstaat stukje voor stukje inlevert, past natuurlijk 
geen echte bemoeienis met wat de top van het bedrijfsleven 
uitspookt. Dat moeten de aandeelhouders maar uitzoeken, daar zijn 
er tenslotte inmiddels meer van dan dat de FNV en de PvdA samen aan 
leden hebben.

Per saldo betekent dat natuurlijk dat de rijken eigenlijk helemaal 
niet extra belast kúnnen worden maar hoogstens op hun 
verantwoordelijkheid kunnen worden aangesproken. De aansporing "De 
maatschappij, dat ben jij!" is ook gericht aan die rijken, een 
bevolkingsgroep die in het afgelopen decennium zeker niet kleiner 
is geworden. In plaats van ze met dreigementen over kleptocratentax 
de grens met België over te jagen, is het daarom misschien zinniger 
ons af te vragen óf en hoe we ze er bij kunnen houden, die 
zogenaamde 'zelfverrijkers'.

Toen we in het onderwerp doken, bleek al snel dat er steeds meer 
'zelfverrijkers' zijn die het probleem allang hebben omgedraaid. Ze 
hebben meestal niet zo'n hoge pet op van wat de overheid vermag en 
laten nadrukkelijk weten dat ze zelf wel uitmaken wat ze met hun 
geld doen. Maar dat wil niet zeggen dat ze allemaal naar hun derde 
huis in Marbella trekken om eindeloos in de zon te gaan liggen. 
Er is een groeiende groep 'nieuwe filantropen', vaak 
ex-ondernemers, wier handen jeuken als ze zien hoe de politiek 
achter de feiten aanloopt. Ze realiseren zich dat hun persoonlijk 
vermogen het hun mogelijk maakt hun tweede of derde leven op een 
heel andere manier in te vullen, een manier die grote persoonlijke 
voldoening schenkt. Maar tegelijkertijd verloochenen ze hun afkomst 
niet: ze willen zelf toezien op de besteding van hun geld en eisen 
'maatschappelijk rendement'. 'Venture philanthropists' worden ze in 
Amerika genoemd: mensen als Ben Cohen die rijk werd met de verkoop 
van ijsjes (Ben & Jerry's) en nu actief campagne voert opdat een 
fors deel van de belastinggeldstromen verlegd wordt van het 
Pentagon naar onderwijs; George Soros, die miljarden aan zijn 'open 
society foundations' doneerde; en Ted Turner, die een miljard 
dollar aan de Verenigde Naties schonk terwijl zijn land de 
contributie niet betaalde. 

Wat deze nieuwe filantropen gemeen hebben is dat ze hun geld 
gebruiken om een alternatieve publieke ruimte in het leven te 
roepen, een ruimte die ze in Amerika 'de derde sector' noemen. 
Buiten het gangbare democratische proces om en zonder hun tijd te 
willen verliezen aan het steeds hulpelozer politieke circus, hebben 
deze 'maatschappelijk bewuste rijken' een toenemende invloed op hoe 
de samenleving verandert. De 21e eeuw, zo menen zij, wordt de eeuw 
van de ondernemers. Of, zoals Ben Cohen het stelt in "Naar 
vermogen", de DNW-uitzending van komende maandag: "business drives 
politics". 

Nog even en 'business' wórdt 'politics'. Of is 'politics' gewoon 
'business as usual'?


Tot maandag om 20.30 uur, in de nieuwe wereld.


George Brugmans
eindredacteur

============================
Voor meer informatie kijk op onze website: http://dnw.vpro.nl *** 
Reacties zijn altijd welkom. U kunt ze sturen naar: dnw@vpro.nl *** 

aan- of afmeldingen voor deze elektronische nieuwsbrief: 
dnw-nieuwsbrief-request@vpro.nl (met respectievelijk subscribe / 
unsubscribe als subject, de rest van de mail moet leeg blijven)


______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).